Już w czasach rzymskich zaczęto stosować pewne formy zieleni miejskiej – pierwsze drzewa sadzone wzdłuż drogi. Początki publicznego użytkowania zieleni (pierwsze parki miejskie), sięgają natomiast XVIII wieku. Ich zadaniem zawsze było zapewnienie odwiedzającym je ludziom miejsca do spotkań towarzyskich, chwili spokoju, ciszy i wytchnienia. Można zatem stwierdzić, że klimat akustyczny jest jednym z elementów decydujących o walorach terenów zieleni miejskiej jako miejsca wypoczynku i rekreacji. Tereny zielone spełniają także inne funkcje np. pełnią rolę “płuc miasta”, wpływają na jego klimat przyrodniczy, a także poprawiają gospodarkę wodną. Dziś trudno sobie wyobrazić, aby jakakolwiek aglomeracja miejska nie miała choćby jednego parku.

Niestety gwałtowny wzrost natężenia ruchu w ostatnich latach spowodował wzrost narażenia na hałas terenów przylegających do arterii komunikacyjnych, w tym także terenów zielonych. Przy czym należy zaznaczyć, że hałas komunikacyjny to główne źródło uciążliwości na terenie miejskich aglomeracji. Powstaje zatem pytanie jaki jest obecnie klimat akustyczny na terenach rekreacyjnych? Czy sprzyja on właściwemu wypoczynkowi? Na ile planowany rozwój układu komunikacyjnego miasta wpłynie na tenże klimat akustyczny parków?

We Wrocławiu tereny zieleni miejskiej przeznaczone na cele wypoczynkowe, zdrowotne i estetyczne zajmują ogółem 5040 ha, co stanowi około 17% powierzchni miasta, z czego parki i skwery zajmują 645 ha [1]. Warto również zaznaczyć, że na tle innych miast Polski wrocławskie tereny zielone odznaczają się dużą różnorodnością gatunków drzew także obcego pochodzenia, oraz dużą liczbą pomników przyrody. Przeciętny park we Wrocławiu ma ok. 90-150 gatunków drzew i krzewów, tzn. 3 razy więcej niż średni park w Polsce. Analiza rozmieszczenia parków na terenie miasta pokazuje, że w jego centralnej części znajdują się głównie parki małe, o powierzchni do 10 ha. Są to m.in. parki: Nowowiejski, St. Staszica, Promenada Staromiejska oraz Ogród Botaniczny. Parki te są otoczone przeważnie ze wszystkich stron ulicami o znacznym natężeniu ruchu kołowego i tramwajowego. Parki duże, o powierzchni powyżej 20 ha, takie jak: Szczytnicki, Zachodni czy Południowy zlokalizowane są poza centrum miasta, za to w pobliżu dróg wylotowych z Wrocławia o natężeniu ruchu powyżej 1000 poj/h (Rys.1). Taka lokalizacja powoduje, że tereny parków narażone są na negatywne oddziaływanie hałasu komunikacyjnego, który ze względu na niekorzystny układ dróg i mostów we Wrocławiu, kształtowany jest nie tylko przez ruch lokalny ale także przez ruch tranzytowy. Szacuje się, że ruch przelotowy stanowi około 20% całego ruchu komunikacyjnego w mieście. Należy zaznaczyć, że zasięg oddziaływania hałasu komunikacyjnego zależy głównie od natężenia ruchu (Q [poj/h]), prędkości jazdy (V [km/h]) oraz procentowego udziału pojazdów klasy ciężkiej w potoku ruchu (p_c [%]).

We Wrocławiu planowana jest dalsza rozbudowa sieci komunikacyjnej. Z analizy “Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Wrocławia” wynika, że główne kierunki rozwoju układu komunikacyjnego zakładają przede wszystkim dokończenie budowy Obwodnicy Staromiejskiej i Śródmiejskiej oraz budowę kilku nowych ciągów komunikacyjnych mających na celu polepszenie komunikacji pomiędzy różnymi częściami miasta. Zakłada się również budowę tzw. Autostradowej Obwodnicy Wrocławia stanowiącej łącznik płatnej autostrady A4. Przebieg tych tras prowadzić będzie między innymi przez tereny lub w pobliżu parków: Zachodniego, Szczytnickiego czy St. Staszica. Przewidywana jest także zmiana kategorii na wyższą niektórych ulic w celu zwiększenia ich przepustowości. Przewiduje się, że natężenie ruchu na obwodnicach będzie rzędu 2000 – 3000 poj/h w ciągu dnia. Wiele tras, które obecnie obciążone są niewielką ilością pojazdów rzędu 100 poj/h, w przyszłości staną się głównym źródłem hałasu na omawianym terenie. Rys. 2 pokazuje, że wypadkowy poziom dźwięku jest proporcjonalny do logarytmu z natężenia ruchu . Z jego analizy wynika, że dwukrotny wzrost natężenia ruchu powoduje zwiększenie poziomu dźwięku o 3 dB (czyli w skali odczuć subiektywnych dwukrotny wzrost poziomu hałasu).

Podstawowym problemem przy tego typie ocenie jest ustalenie kryterium oceny. Niestety walka z hałasem jako aktualnie dominującej szkodliwości biofizycznej wykazuje u nas zarówno w dziedzinie administracyjno – prawnej, inżynieryjno – technicznej, ekonomicznej jak i wychowawczo – oświatowej bardzo poważne zaniedbania. W myśl obowiązującego obecnie w Polsce rozporządzenia MOŚZNiL z dnia 13 maja 1998 roku, określającego dopuszczalne wartości poziomów hałasu w środowisku [Dz. U. z 1998r nr 66 poz. 436] parki w miastach nie są objęte specjalną ochroną przed hałasem. Nie mniej ustawa o ochronie i kształtowaniu środowiska [Dz. U. z 1994r nr 49] w rozdziale 6 mówi o ochronie zieleni w miastach i wsiach. Art.42 ust.2 tej ustawy brzmi: “W studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego uwzględnia się obowiązek tworzenia i ochrony terenów zieleni miejskiej”. Natomiast art.43 ust.1 mówi: “Układ terenów zieleni miejskiej powinien zapewniać właściwe warunki zdrowotne, klimatyczne i wypoczynkowe, niezbędne do zaspokojenia potrzeb mieszkańców, związanych z zamieszkaniem, pracą i wypoczynkiem”.

W tej sytuacji w ocenie jakości klimatu akustycznego w parkach miejskich można posłużyć się tzw. subiektywną skalą uciążliwości hałasu komunikacyjnego, zamieszczoną w tabeli 1 [2]. Opierając się na danych zawartych w w/w tabeli oraz wartościach standardów akustycznych dla terenów podlegających ochronie przed hałasem, za graniczną wartość hałasu w parkach można przyjąć L_Aeq = 55 dB. Jest to także wartość przyjęta przez WHO jako wartość przewodnia średnich poziomów hałasu zewnętrznego w ciągu dnia (WHO 1996) [3].

Czynnikiem, który w sposób istotny wpływa na relacje między warunkami akustycznymi a człowiekiem jest tzw. subiektywna wrażliwość na hałas. Dotyczy ona zarówno fizjologicznych predyspozycji odbioru dźwięku, reakcji emocjonalnych jak i subiektywnych odczuć. Odczuwanie dźwięku jako hałasu zależy więc zarówno od cech indywidualnych każdego człowieka jak też od cech fizycznych dźwięku. Wśród ludzi stwierdzamy ogromne różnice indywidualne stąd ocena hałasu zależy od wieku, wrażliwości, stanu zdrowia, odporności nerwowo-psychicznej i chwilowego nastroju człowieka. Subiektywne odczuwanie hałasu przejawia się m. in. tym, że hałas wytwarzany przez daną osobę może nie być dla niej dokuczliwy, natomiast dla osoby postronnej może być męczący lub wręcz nieznośny. Dokuczliwość hałasu dodatkowo potęguje się wówczas, jeśli wystąpi on niespodziewanie lub nie można określić kierunku, z którego się on pojawi [4]. Podstawowymi cechami fizycznymi dźwięku wpływającymi na jego odczuwanie są: poziom, częstość występowania, czas trwania oraz charakterystyka widmowa.

Ze względu na różne oddziaływanie hałasu na organizm, a tym samym różną szkodliwość dla zdrowia, hałasy słyszalne można podzielić w zależności od ich poziomu na pięć następujących grup [4]:

1. poniżej 35 dB(A) – nieszkodliwe dla zdrowia, mogą być denerwujące lub przeszkadzać w pracy wymagającej skupienia,
2. 35 ¸  70 dB(A) – wpływają na zmęczenie układu nerwowego człowieka, poważnie utrudniają zrozumiałość mowy, zasypianie i wypoczynek,
3. 70 ¸  85 dB(A) – wpływają na znaczne zmniejszenie wydajności pracy, mogą być szkodliwe dla zdrowia i powodować uszkodzenie słuchu,
4. 85 ¸  130 dB(A) – powodują liczne schorzenia organizmu ludzkiego, uniemożliwiają zrozumiałość mowy nawet z odległości 0,5 m,
5. powyżej 130 dB(A) – powodują trwałe uszkodzenie słuchu, wywołują pobudzenie do drgań organów wewnętrznych człowieka powodując ich schorzenia.

Aby ocenić stopień i skalę zagrożenia hałasem komunikacyjnym terenów rekreacyjnych dokonano analizy rozkładu poziomu hałasu na terenach 9 wybranych parków wrocławskich. Były to 4 parki duże – Szczytnicki, Południowy, Wschodni, Zachodni, oraz 5 parków małych – Nowowiejski, Staszica, Słowackiego, Kopernika i Ogród Botaniczny. Ocenę klimatu akustycznego oparto na wynikach pomiarów z lat 1990...1999 oraz na wynikach analiz prognostycznych dla planowanego rozwoju układu komunikacyjnego. Ze względu na swoją specyfikę oraz szczególne walory przyrodnicze dwa z pośród wrocławskich parków zasługują na przedstawienie ich szczegółowej analizy.

Źródłem hałasu w Ogrodzie jest hałas pochodzący od graniczących z nim dwóch ulic o bardzo dużym natężeniu ruchu: ul. Sienkiewicza, która ma stanowić w przyszłości fragment Trasy Mieszczańskiej i ul. Wyszyńskiego, którędy planowany jest przebieg Obwodnicy Staromiejskiej. Od tej strony, teren Ogrodu Botanicznego otoczony jest także murowanym parkanem o wysokości około 2,5 metra. W porze dziennej, przy natężeniu ruchu Q = 1200...1700 poj/h, hałas występujący na granicy Ogrodu Botanicznego kształtuje się na poziomie L_Aeq = 72...75 dB, a w odległości 10...15 m od ogrodzenia wynosi L_Aeq =  60...65 dB. Jest to hałas zaliczany do kategorii hałasów o dużej i bardzo dużej uciążliwości. W tabeli 2 zestawiono zasięgi oddziaływania hałasu o poziomie L_Aeq = 55 dB oszacowane dla różnych warunków ruchu: dla godzin szczytu komunikacyjnego lub średnich warunków występujących w okresie 8 lub 16 godzin w porze dziennej. Te różnice w sposobie oceny w różnych latach wynikają ze zmian w obowiązujących regulacjach prawnych. W 1990 r. pomiary zostały wykonane w okresie zwiększonego ruchu pojazdów na ul. Wyszyńskiego w związku z remontem Mostu Grunwaldzkiego.

Na rysunku 3 przedstawiono mapę akustyczną Ogrodu Botanicznego. Zaznaczone izolinie odnoszą się do stanu perspektywicznego, natomiast punkty pomiarowe obrazują stan obecny uśredniony dla 16 godzin pory dziennej. Z analizy tego rysunku wynika, że obecnie zasięg oddziaływania hałasu o poziomie L_Aeq > 55 dB jest rzędu 45...75 m od krawędzi jezdni, jednak ciągle na terenie Ogrodu Botanicznego znajduje się dość znaczna strefa o poziomie hałasu nie przekraczającym 55 dB. Natomiast realizacja planu rozbudowy układu komunikacyjnego spowoduje, że tylko na 17 % powierzchni poziom hałasu będzie niższy od 55 dB.

Park Szczytnicki (100 ha) jest największym i najstarszym parkiem we Wrocławiu. Położony jest we wschodniej części miasta na tzw. Wielkiej Wyspie, na której utworzony został Szczytnicki Zespół Przyrodniczo-Krajobrazowy. Został on wpisany do rejestru zabytków jako przykład założenia parkowego z XVII/XIX w. Park ten jest bogaty w pomniki przyrody, w cenne florystycznie drzewa okazowe oraz w wiele gatunków ptaków. Jedną z atrakcji jest zlokalizowany po północnej stronie Pergoli Ogród Japoński, w którym można podziwiać japońskie budowle ogrodowe takie jak: pawilony, herbaciarnie, mostki, bramy, kaskady wodne, latarnie i misy ogrodowe oraz kompozycje roślin z Dalekiego Wschodu [11].

Rejon ul. Mickiewicza. Obecnie tylko wąska strefa przyległa do tej ulicy (40...60m) jest zdegradowana ze względu na hałas. W porze dziennej, przy średnim natężeniu ruchu rzędu Q₁₆ = 1000 poj/h, hałas występujący w odległości 10 m od krawędzi jezdni kształtuje się na poziomie L_Aeq = 63...66 dB. Jest to hałas zaliczany do kategorii hałasów o dużej uciążliwości (skalę subiektywnej uciążliwości hałasu komunikacyjnego przedstawiono w poprzednim artykule).

Rejon ul. Paderewskiego i ul. Różyckiego. Średnie natężenie ruchu na tych ulicach wynosi Q₁₆ = 500 poj/h. Równolegle do obu tych jezdni na skraju parku przebiega torowisko tramwajowe. Hałas występujący w odległości 10 m od krawędzi tych jezdni kształtuje się na poziomie L_Aeq = 60...63 dB.

Na podstawie analizy planu rozwoju układu komunikacyjnego Wrocławia stwierdzono, że ul. Mickiewicza ma stanowić fragment tzw. Trasy Olimpijskiej, a ulicami Paderewskiego i 9 Maja lub wariantowo ulicą Wróblewskiego ma przebiegać Obwodnica Śródmiejska. Należy więc oczekiwać wzrostu natężenia ruchu na ulicach przebiegających w rejonie Parku Szczytnickiego. Przy dwukrotnym wzroście natężenia ruchu poziom hałasu wzrasta o 3 dB. W przypadku poprowadzenia obwodnicy wzdłuż ul. Paderewskiego może nastąpić 4...6 krotny wzrost natężenia ruchu co odpowiada wzrostowi poziomu hałasu o 6...8 dB.

W tabeli 1 zestawiono zasięgi (d) oddziaływania hałasu drogowego o poziomie L_A = 55 dB od poszczególnych ulic przebiegających w rejonie parku oraz średnie warunki ruchu, dla których wyznaczono te zasięgi, przy czym: Q – natężenie ruchu, p_c – procent pojazdów klasy ciężkiej. Pomiary z 1990 r odnoszą się do godzin szczytu komunikacyjnego, natomiast z 1999 r. oraz prognoza do wartości średniodobowych.

Na rysunku 4 przedstawiono mapę akustyczną Parku Szczytnickiego, na której wykreślone zostały zasięgi hałasu o poziomie L_Aeq = 65, 60 i 55 dB dla stanu perspektywicznego oraz podano wartości poziomu hałasu (L_Aeq16) dla stanu obecnego. Jak można zauważyć obecnie hałas o poziomie przekraczający 55 dB występuje w odległości około 30...60 m metrów od rozważanych ulic, a więc większa część parku znajduje się w strefie o poziomie Ł  55 dB czyli małej lub średniej uciążliwości. Jednakże realizacja planu rozbudowy układu komunikacyjnego, a zwłaszcza poprowadzenie Obwodnicy Śródmiejskiej ulicami 9 Maja i Paderewskiego spowoduje, że zasięg oddziaływania hałasu o dużej i bardzo dużej uciążliwości będzie rzędu 250...300 m, a już tylko na 56 % powierzchni parku poziom hałasu będzie niższy od 55 dB.

 

Rys.5. Mapa akustyczna Parku Szczytnickiego; izolinie - zasięg hałasu dla stanu perspektywicznego, punkty – poziomy hałasu dla stanu obecnego

Klimat akustyczny parku im. St. Staszica na większości jego obszaru kształtowany jest obecnie przez hałas pochodzący od ulicy o natężeniu ruchu rzędu Q₁₆ = 2000 poj/h. Poziom dźwięku na terenie parku od strony tej ulicy przekracza 65 dB. Nie stwierdzono natomiast miejsc, gdzie poziom dźwięku byłby niższy niż 55 dB. W przypadku realizacji Obwodnicy Staromiejskiej nastąpi znaczne pogorszenie klimatu akustycznego na terenie całego parku. Obwodnica ta jako główne źródło hałasu na tym terenie spowoduje, że prawie cały obszar parku (93%) narażony będzie wówczas na hałas o poziomie przekraczającym 60 dB.

Rys.6. Mapa akustyczna Parku im. St.Staszica

Podobnie klimat akustyczny parku Nowowiejskiego kształtowany jest przez hałas pochodzący od ulic o natężeniu rzędu 500...1500 poj/h. Na jego obszarze dopiero w odległości powyżej 60 m od ulicy Wyszyńskiego, poziom dźwięku spada poniżej wartości 60 dB, natomiast obszar, gdzie poziom hałasu jest mniejszy od 55 dB, jest bardzo niewielki rzędu kilku procent. W związku z planowaną rozbudową układu komunikacyjnego teren o poziome poniżej 55 dB zniknie z obszaru parku. Zwiększy się także znacząco zasięg oddziaływania hałasu o poziomie ponad 65 dB i obejmie on blisko 24 % powierzchni.

Również na terenie parku im. J. Słowackiego warunki akustyczne generowane są przez otaczające go ulice. Największe skażenie hałasem występuje w rejonie skrzyżowania ulic Purkyniego i Wyszyńskiego. Poziom hałasu w tym fragmencie parku przekracza 60 dB, natomiast w pozostałej części badanego obszaru oscyluje wokół wartości 55...60 dB. Strefy najcichsze znajdują się w bliskim sąsiedztwie budynku Panoramy Racławickiej.

Obecnie najmniej narażony na hałas jest park Wschodni. Cały obszar tego parku znajduje się w strefie o małej i średniej uciążliwości. Jest bowiem otoczony korytami i odnogami rzek Odry i Oławy, a w pobliżu przebiega tylko jedna arteria komunikacyjna. Hałas jaki dociera do obszaru parku od strony tej ulicy nie przekracza 60 dB. Jak wynika z badań symulacyjnych, przewidywany w przyszłości wzrost natężenia ruchu na ulicy Krakowskiej spowoduje, że dotychczasowe krzywe jednakowego poziomu dźwięku zostaną przesunięte dalej w głąb parku, a zasięg oddziaływania hałasu o poziomie ł  55 dB wyniesie około 150 m od krawędzi jezdni. Jednak mimo to aż 91 % powierzchni nadal pozostanie w strefie, w której poziom hałasu jest mniejszy od 55 dB.

Najmniejsza “strefa ciszy” spośród badanych dużych parków znajduje się w parku Zachodnim. Przyczyną tego stanu rzeczy jest niewątpliwie otoczenie tego terenu przez 3 główne arterie o dużym natężeniu ruchu zdecydowanie pogarszające jego walory akustyczne. W wyniku znacznego obciążenia ruchem komunikacyjnym tych tras na jego terenie nie występują obszary, na których poziom dźwięku byłby niższy od 50 dB. Na badanym terenie znajduje się obecnie tylko niewielki obszar o poziomie hałasu Ł  55 dB. Jak pokazują wyniki symulacji dalszy wzrost hałasu komunikacyjnego od otaczających ulic spowoduje, że brak będzie obszaru, w którym hałas osiągać będzie wartość niższą od 55 dB, a połowa powierzchni parku znajdzie się w strefie o dużej i bardzo dużej uciążliwości. Decydujący wpływ na ten stan będzie miała projektowana Obwodnica Śródmiejska, która przecinać będzie park na kierunku północ-południe. Tak więc razem z Trasą Mieszczańską podzielą one park na cztery części co oprócz znacznej degradacji pod względem hałasu spowoduje także utratę jego walorów estetycznych.

Rys.7. Mapa akustyczna Parku Zachodniego

Podsumowanie

W tabeli 5 zestawione zostały wyniki prognozy dotyczącej powierzchni parków narażonej na hałas o poziomie większym niż określona wartość graniczna L_A, przy zachowaniu obecnego trendu wzrostu natężenia ruchu i realizacji przewidywanego rozwoju układu komunikacyjnego w mieście. W parkach Nowowiejskim, Kopernika i Staszica na całym terenie wystąpi hałas o poziomie większym od 55 dB, równocześnie na dużym obszarze (34 %) wystąpi hałas o L_A > 65 dB, który jest uznawany za hałas o dużej uciążliwości. W parku Słowackiego i Ogrodzie Botanicznym, można będzie znaleźć obszary o poziomie hałasu < 55 dB, jednak stanowić one będą jedynie odpowiednio 32 % i 17 % powierzchni. Wynika to z faktu, iż wokół tych parków zlokalizowanych jest mniej tras komunikacyjnych o dużym natężeniu ruchu. Jedynie w dużych parkach, takich jak Szczytnicki (56 %), Południowy (63 %), usytuowanych poza obszarem śródmiejskim lub z dala od ruchliwych ulic (park Wschodni 91 %), znaleźć można będzie w przyszłości korzystne warunki do wypoczynku – L_A < 55 dB(A). W parkach tych zdegradowaniu przez hałas ulegnie jedynie strefa przyległa do głównych tras komunikacyjnych. Jednak w parku Zachodnim mimo dużej powierzchni, jedynie na małym obszarze (7 %), w północno - zachodniej części parku można będzie znaleźć miejsca o poziomie L_A < 55 dB.

Analiza porównawcza wyników pomiarów z badaniami modelowymi wskazuje, że klimat akustyczny w parkach wrocławskich w wyniku rozbudowy układu komunikacyjnego ulegnie stopniowemu pogorszeniu. Zakładany wzrost natężenia ruchu Q₁₆ na otaczających parki ulicach spowoduje przesunięcie zmierzonych izolinii 55 dB w głąb badanych obszarów. Największe tego typu zmiany można zaobserwować w parku im. St. Staszica i Szczytnickim. Wyznaczone w wyniku pomiarów, strefy ciszy (L_Aeq Ł 55 dB) mogą w przyszłości zostać ograniczone: Ogród Botaniczny, Park Szczytnicki, Park Wschodni, lub nawet całkowicie wyeliminowane: Park im. St Staszica, Park Zachodni - są to dwa najbardziej narażone rozbudową układu komunikacyjnego miasta parki.

Przeprowadzone analizy klimatu akustycznego wykazały, że zarówno tereny małych jak i dużych parków w mieście ze względu na jakość klimatu akustycznego są terenami zdegradowanymi i tylko nieliczne parki miejskie, a w zasadzie tylko niektóre ich fragmenty, zapewniają odpowiednie warunki do rekreacji i wypoczynku, a przewidywane kierunki rozwoju układu komunikacyjnego wpłyną na dalsze pogorszenie tego stanu. Brak w małych parkach miejsc o poziomie niższym niż 55 dB oraz niewielkie obszary o tymże poziomie krytycznym w dużych parkach nie pozwalają uznać je za miejsca, gdzie można wypoczywać nie będąc narażonym na dokuczliwe oddziaływanie hałasu. Obecnie najbardziej narażone na uciążliwy hałas są oczywiście parki małe. Wynika to zarówno z niedużych powierzchni tych parków oraz ich położenia w centralnych częściach miasta przy trasach komunikacyjnych o dużym natężeniu ruchu. Na stan obecny wpływa niekorzystnie również nieodpowiednie zadrzewienie lub nawet jego brak w istotnych fragmentach parku. Gęstość nasadzenia jest w większości przypadkowa i ma znikomy wpływ na ograniczanie docierającego hałasu. Równocześnie należy jeszcze zaznaczyć, iż w tzw. “dni wolne” poziom hałasu obniża się średnio o około 3...6 dB [10] w stosunku do dni pracy. Powoduje to, że przynajmniej w dni w które najczęściej odwiedzamy tereny wypoczynkowe można będzie zaznać tam chwili spokoju. Warto też wspomnieć, że przeprowadzone analizy klimatu akustycznego zostały wykonane przy przyjęciu zgodnie z normą średnich wartości natężenia Q₁₆ dla 16 godzin dnia. Dlatego dla godzin szczytu komunikacyjnego należy spodziewać się większych wartości poziomu dźwięku.

W związku z brakiem ochrony terenów rekreacyjnych w przepisach prawnych oraz środków finansowych nie planuje się także wykonania zabezpieczeń akustycznych wokół tych terenów. Należy jednak pamiętać o zasadzie, iż wzrost hałasu następuje wg zależności 3 dB na podwojenie odległości. Tak więc, obniżenie hałasu o 3 dB powoduje nie tylko spadek wartości hałasu ale także znaczne skrócenie zasięgu jego oddziaływania. Dla przykładu weźmy ulicę na której w odl. 10m od krawędzi jezdni poziom hałasu wynosi 70 dB. Teoretycznie (bez uwzględnienia wielu czynników związanych z propagacją dźwięku) w odległości 20 m będzie 67 dB następnie 40m - 64 dB itd. aż dla 320 – 55 dB. Widać stąd , że dopiero w odległości 320 m od ulicy dostaniemy wartość normową, a obniżenie poziomu hałasu zaledwie o 3 dB spowoduje zmniejszenie się tego zasięgu do 160 m! Warto więc stosować środki, które w nawet niewielkim stopniu ograniczają uciążliwość hałasu komunikacyjnego.

1. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Wrocław, Biuro Rozwoju Wrocławia 1997.
2. Z. Koszarny, W. Szata, Narażenie ludności Warszawy na hałas uliczny cz. I i II, Roczniki PZH, 1987, nr 1 i 2.
3. Komisja Europejska, Przyszła Polityka Hałasowa - Zielony Dokument, Bruksela, listopad 1996.
4. J. Sadowski, Akustyka w urbanistyce, architekturze i budownictwie, Arkady, Warszawa 1971.
5. Z. Koszarny, Wpływ hałasu na zdrowie człowieka, Ekopartner, maj 1999.
6. Z. Koszarny, Wpływ hałasu w rejonie autostrad na zdrowie mieszkańców, Liga walki z hałasem, Wpływ autostrad na klimat akustyczny środowiska, Seminarium Warszawa – maj 1996.
7. J. Dylawerska, G. Czartek, B. Kołaczyk Badanie klimatu akustycznego wybranych terenów rekreacyjnych we Wrocławiu, OBiKŚ, Wrocław 1990.
8. B. Rudno-Rudzińska, K. Rudno-Rudziński, Uwarunkowania klimatu akustycznego. Opracowanie fizjograficzne dla celów sporządzenia planu zagospodarowania przestrzennego Ostrowa Tumskiego we Wrocławiu, IOŚ, Wrocław 1997.
9. T. Korycki, Klimat akustyczny w parkach wrocławskich cz. I Analiza stanu istniejącego, Praca Magisterska, Politechnika Wrocławska, Wrocław 1999.
10. T. Habrat, Klimat akustyczny w parkach wrocławskich cz.II. Stan perspektywiczny – badania modelowe, Praca magisterska, Politechnika Wrocławska, Wrocław 1999.
11. http:\\www.wroclaw.pl, http:\\pages.ripco.com:8080/^~bodo/wroclaw.html.
12. Rozporządzenie Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 13 maja 1998 roku w sprawie dopuszczalnych wartości poziomów w środowisku /Dz. U. z 1998r nr 66 poz. 436/.
13. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 września 1980 roku w sprawie ochrony środowiska przed hałasem i drganiami /Dz. U. z 1980r nr 24 poz. 90/.